DE VROEGSTE GESCHIEDENIS
In de kersttijd worden in vele woningen en kerken kerstkribben opgesteld.
Deze driedimensionale voorstelling van de Geboorte van Christus met verplaatsbare figuren of wat eenvoudiger gezegd: een stalletje met verplaatsbare figuren, kent een zeer lange historie.
In de afgelopen eeuwen werd de Geboorte op vele manieren uitgebeeld op bijvoorbeeld schilderijen, gebrandschilderde ramen, mozaïeken, altaren, fresco’s, reliëfs, sarcofagen en niet te vergeten in beelden.

               

                    

De uitbeelding van het kerstgebeuren in de vorm van kerstkribben moet echter als een van de populairste en origineelste worden gezien.
De oudste voorstelling van de Geboorte komt voor op een fresco uit de tweede eeuw in de Capella Greca in de catacombe van de Heilige Priscilla te Rome.
Op deze muurschildering zijn Maria met het Kind in de armen en de Drie Koningen, die met geschenken naderen, afgebeeld.

In de catacombe bevindt zich ook nog een fresco uit de eerste helft van de derde eeuw, waarop Maria is afgebeeld met het Kind op schoot. Zij wordt vergezeld door een mannelijke figuur, waarvan wordt aangenomen, dat deze de profeet Balaam of Isaias voorstelt.

In de catacombe van de Heilige Sebastianus te Rome is nog een fresco te vinden uit de vierde eeuw, waarop alleen de kribbe en de os en de ezel zijn afgebeeld.

Ook werd de Geboorte in het verre verleden vaak in reliëf op sarcofagen uitgebeeld.
In het Museo Pio Christiano in de Vaticaanse Musea te Rome zijn nog diverse sarcofagen te zien uit de vierde eeuw. Ook op deze reliëfs zijn vaak het Kind met de os en de ezel uitgebeeld.

In sommige gevallen is de voorstelling uitgebreid met herders. Maria is in deze vroegchristelijke voorstellingen alleen afgebeeld bij de Aanbidding van de Drie Koningen. Het Concilie van Ephese van 431, waarbij Maria tot Theotokos (godbarende) werd verklaard, bracht hierin de nodige verandering. Sindsdien neemt Maria een vooraanstaande plaats in de voorstelling in.
De heilige Jozef komen we voor het eerst tegen op een sarcofaag uit de tweede helft van de vierde eeuw in het Franse Le Puy. Jozef is hier echter nog niet uitgebeeld in het geboortetafreel. Dit laatste treffen we voor het eerst aan op een vroeg vijfde eeuws ivoor uit Zuid-Italie, dat thans tot de collectie van het Victoria and Albert Museum in Londen behoort. Uitgebeeld zijn: het Kind, de os, de ezel, Maria en de heilige Jozef.
Een soortgelijke voorstelling is te vinden op een diptychon (tweeluik) uit het begin van de vijfde eeuw in de Dom van Milaan.
De hierboven geschetste ontwikkelingen zijn van grote invloed geweest op de samenstelling van de kerstkribbe.

De voorstellingen op deze fresco’s en reliëfs kunnen echter nog steeds niet voldoen aan de definitie van de kerstkribbe te weten: de driedimensionale voorstelling van de Geboorte van Christus met verplaatsbare figuren, die alleen in de kersttijd wordt opgesteld.

DE VROEG-MIDDELEEUWSE MYSTERIESPELEN
Andere voorstellingen, die tot de ontwikkeling van de kerstkribbe hebben bijgedragen zijn de vroegmiddeleeuwse mysteriespelen, die reeds in de negende eeuw door priesters in kerken werden opgevoerd.
Bij deze spelen werd de Geboorte van Christus aanschouwelijk gemaakt.
In 1207 verbood Paus Innocentius III deze voorstellingen in de kerkgebouwen aangezien er in de tussenliggende periode te veel wereldse elementen en in een aantal gevallen zelfs bizarre uitwassen in de mysteriespelen waren binnengeslopen.

FRANCISCUS VAN ASSISI ( 1182 – 1226)
Een andere gebeurtenis, die zeer belangrijk is geweest voor de verdere ontwikkeling van de kerstkribbe dateert uit 1223 toen Franciscus van Assisi in het bos bij het dorpje Greccio bij Rome de gebeurtenissen tijdens de Heilige Nacht met levende personen en dieren uitbeeldde.
Bij deze viering ontbrak zoals uit de levensbeschrijving van Assisi blijkt, het Kind in de kribbe. Ook Maria en Jozef waren niet uitgebeeld.
Assisi heeft met deze sobere realistische weergave de nadruk willen leggen op de erbarmelijke omstandigheden, waarin het kind ter wereld is gekomen.

              

DE EERSTE KERSTGROEPEN
Bij de ontwikkeling van de eerste kerstgroepen heeft Italië een zeer belangrijke rol gespeeld.
De eerste groepen dateren uit de dertiende eeuw. Zij waren van hout of marmer gemaakt en waren bestemd voor kerken.
De vermoedelijk eerste uitbeelding van de geboorte van Christus, die aan de definitie van de kerstkribbe voldoet werd in 1289 gemaakt door Arnolfo di Cambio en bevindt zich in de kapel Beata Maria ad Praesepe achter het altaar van de Capella Sistina in de basiliek Santa Maria Maggiore in Rome.

Deze uit marmer gemaakte groep bestaat uit: Maria met het Kind, Jozef, de os, de ezel en de Drie Koningen. De beelden hebben een hoogte van ongeveer een meter. In de veertiende en vijftiende eeuw worden in Apulië, Napels, Toscane en op Sicilië meer van deze groepen gemaakt.
De oudste in Napels bekende groep werd omstreeks 1340 in het klooster van Santa Chiara opgesteld. Helaas zijn de restanten van deze groep tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan.

Slechts het uit hout gesneden beeld van Maria bleef bewaard en bevindt zich in het Museo di San Martino in Napels.
De oudste groep afkomstig van Sicilië dateert uit 1576. Ook deze groep is helaas niet bewaard gebleven. Bij een aardbeving is deze volledig verwoest.
Het duurt echter nog wel enige tijd voor deze groepen ook in de rest van Europa worden gebruikt.
De eerste in Frankrijk, uit twaalf houten beelden bestaande groep, dateert uit de tweede helft van de zestiende eeuw en bevindt zich in de kerk van Chaourche. Ongetwijfeld zullen deze groepen ook wel in andere landen zijn gebruikt.
Helaas is hierover weinig bekend.

DE EERSTE GROTE VERSPREIDING VAN DE KERSTKRIBBE
De kerstkribben, die tegenwoordig in woningen en kerken worden opgesteld zijn eigenlijk pas na het Concilie van Trente (1536 – 1545) en de Katholieke Reformatie op grote schaal verspreid.
Dit houdt verband met de in 1540 door Ignatius van Loyola gestichte Orde der Jezuïeten, die het religieuze leven uit die tijd nieuwe impulsen wilde geven.
Zij bevorderden niet alleen het gebruik van kerstkribben in Spanje waar de orde was gesticht, maar bijvoorbeeld ook in Tirol, Italië, Zuid-Duitsland, Frankrijk enzovoort.
Naast de Jezuïeten, die voor een eerste verspreiding van de kerstkribbe in Europa zorgden, hielden ook anderen zich hiermee bezig.
Vooral de uit Spanje en Portugal afkomstige missionarissen brachten in de loop van de zestiende en zeventiende eeuw de kribben mee naar de missiegebieden.
Zo brachten de Franciscanen de kerstkribben mee naar Mexico en de Jezuïeten naar Brazilië, China, Japan en India.
Ze brachten kerstkribben mee, die te vergelijken zijn met die in kerken worden opgesteld.

HET ONTSTAAN VAN DE EERSTE KERSTKRIBBEN VOOR PARTICULIER GEBRUIK
De eerste voor particulier gebruik vervaardigde kerstgroepen dateren uit de zestiende en zeventiende eeuw.

In die periode lieten rijke vorstenhuizen kerstkribben maken door kunstenaars. Al heel spoedig volgden de adel en rijke patriciërs dit voorbeeld.
Zo liet aartshertogin Maria van Stiermarken in 1577 een aantal buigbare figuren maken, waarvoor ijzerdraad werd gebruikt, dat toen nog een technisch nieuwtje was.

KERSTKRIBBEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK
In de achttiende eeuw waren het nog steeds de zeer welgestelden, die zich konden veroorloven kunstenaars opdracht te verstrekken kerstkribben te vervaardigen.

In de negentiende eeuw kwam hierin een ommekeer toen handwerkslieden eenvoudige maar vooral betaalbare figuren gingen maken.
Ook de minder goed gesitueerden kregen nu de mogelijkheid een kerstkribbe voor huishoudelijk gebruik aan te schaffen. Na de Franse Revolutie worden door vele huishoudens in Italië, Spanje, Portugal, de Provence en Tirol kerstkribben gekocht.
In de loop der jaren werden de kerstkribben over de gehele wereld verspreid, een verspreiding die tot nu toe nog steeds voortduurt.

DE VERBREIDING VAN DE KERSTKRIBBE BUITEN EUROPA
Aanvankelijk waren het voornamelijk de missionarissen uit Spanje en Portugal, die in de loop van de zestiende eeuw en in de daarop volgende periode de kerstkribben meenamen naar de missiegebieden. Na verloop van tijd werden de figuren aangepast aan de aard en zeden van het betreffende volk en kreeg de kerstkribbe een plaats in de volkskunst van de gemissioneerde landen. Hoe de kerstkribben in diverse landen over de gehele wereld terecht zijn gekomen en wat voor invloed de volkskunst uit die landen op de verdere ontwikkeling van de kerstkribbe heeft gehad blijkt uit onderstaand overzicht.

(Zie voor afbeeldingen onder Collectie)

ZUID-AMERIKA

BRAZILIË
Het waren voornamelijk de Jezuïeten, die in de zestiende eeuw de kerstkribben meenamen naar Brazilië en de bevolking vertrouwd maakten met het kerstgebeuren. Na verloop van tijd kreeg de kerstkribbe een duidelijke plaats in de volkskunst. Een duidelijke invloed van de Spaanse en Portugese kerstkribben is echter in de Zuid Amerikaanse kerstkribben vaak terug te vinden. Zo wordt de haan als verkondiger van de Geboorte vaak uitgebeeld.

PERU
Een ander Zuid Amerikaans land met een zeer rijke kerststallentraditie is Peru.
Heel bijzonder zijn de door Hilario Mendivil Velasco uit Cusco gemaakte figuren, die van gips op houten geraamten en in lijm gedrenkte stof werden gemaakt, waarna ze zeer fraai werden beschilderd. Opvallend aan deze figuren is, dat ze langgerekt zijn. Ook de van terracotta gemaakte figuren uit Ayacoucho zijn bijzonder fraai te noemen. Daarnaast kent men in Peru nog de zogenaamde retablo’s of groepenkastjes. Het bijzondere hieraan is dat de figuren zich bevinden in een kastje, dat van deurtjes is voorzien. De figuren worden meestal gemaakt van geraspte aardappel, dat met een bindmateriaal wordt verhard en daarna wordt gebakken en beschilderd.

ANDERE ZUID-AMERIKAANSE LANDEN
Andere Zuid-Amerikaanse landen waar de volkskunst een zeer duidelijke invloed heeft op de productie van kerstkribben zijn Uruguay, Colombia en Ecuador. Hiervoor worden zeer uiteenlopende materialen gebruikt zoals: brooddeeg, stro, bananenblad enzovoort.

MIDDEN-AMERIKA

MEXICO
In Mexico werd de kerststallentraditie binnengebracht door de Franciscanen.
Ook hier leerde de inheemse bevolking van diverse uiteenlopende materialen zoals klei, stro, glas, pitriet, blik, maïsblad en textiel kerstkribben maken.
Opvallend bij veel beeldengroepen uit Mexico zijn de vaak met kindergezichtjes uitgeruste figuren en de felle kleuren waarmee de beeldjes dikwijls worden beschilderd.
Mexico kent vele kersttradities. Niet alle tradities komen echter uit Europa. De Mexicanen kennen namelijk ook hun eigen kerstgebruiken.
Zo is het gebruik van kerststerren een typisch Mexicaanse kersttraditie, die ook in Europa een traditie is geworden.
Hoe dit gebruik is ontstaan kan worden verklaard aan de hand van een legende waarin wordt verteld, dat een arm jongetje, dat geen geld genoeg had om een bloem te kopen voor de kribbe in de kerk, een tak van een struik plukte, waarvan enkele groene bladeren tot zijn verbazing rood kleurden en hij toch nog een bloem bij de kribbe kon plaatsen.
De Mexicanen noemen deze plant “Flor de la Noche Buena, hetgeen bloem van kerstavond betekent.

ANDERE MIDDEN-AMERIKAANSE LANDEN
Naast Mexico worden ook in andere Midden-Amerikaanse landen, zoals Guatemala, veel kerstkribben gemaakt en worden oude kersttradities in ere gehouden.
Een voorbeeld van een Midden-Amerikaans gebruik is de kandelaar in de vorm van een zich vertakkende boom. Er bestaat echter een nauw verband met de vroegere Maya-kunst, waarin de boom dikwijls als motief werd gebruikt.
Veel kerstgroepen uit Guatemala zijn groots van opzet, waarbij vaak veel aandacht aan de kleding, gebruiksvoorwerpen en huisvesting wordt geschonken, waardoor ze veel lijken op de zeer uitgebreide Spaanse kerstgroepen.

NOORD-AMERIKA

De kerstgebruiken uit Noord-Amerika stammen voor een groot gedeelte uit Europa en komen dan ook voor een groot gedeelte overeen met de Europese kersttradities. Kerstgroepen waarin de Noord-Amerikaanse volkskunst een duidelijke plaats heeft gekregen zijn de door de Indianen uit hout of klei gemaakte kerstgroepen.

Duidelijk waarneembaar is, dat de Indiaanse cultuur heel duidelijk is terug te vinden in de Noord-Amerikaanse kerstkribben.
De westerse invloed beperkt zich uitsluitend tot de inhoud van de voorstelling. Opvallend bij deze groepen is dat de karakteristieke kenmerken van het volk terug zijn te vinden in de figuren.
Niet alleen wordt als entourage vaak een Indiaans dorp gebruikt. Ook de kleding en geschenken zijn heel duidelijk ontleend aan de Indiaanse cultuur.
De uit het zuiden van de Verenigde Staten afkomstige kerstkribben vertonen veel overeenkomsten met de Mexicaanse groepen.
Landen, die belangrijk zijn voor de productie van kerstgroepen in Noord- Amerika zijn de Verenigde Staten, New Mexico en Arizona.

HET NABIJE OOSTEN
In het Nabije Oosten, dat overwegend Islamitisch is, worden eigenlijk alleen in Bethlehem in het voormalige Palestina kerstkribben gemaakt.
Het waren de Franciscanen die deze traditie, nadat deze in verval was geraakt, nieuw leven hebben ingeblazen.
De kerstkribben worden voornamelijk gemaakt door Christelijke Arabieren. Zij vervaardigen de voorstellingen voornamelijk uit parelmoer en olijfhout.

AZIË
De kerstkribben, die in Oost-Azië worden gemaakt lopen qua vormgeving zeer uiteen. De westerse invloed is vaak heel duidelijk waarneembaar. Hierdoor is het dikwijls zeer moeilijk om de invloeden van de eigen volkskunst te ontdekken.
Daar komt nog bij, dat landen als Hongkong en Taiwan kerstkribben voor de export produceren, die qua vormgeving en stijl overeenkomen met de wensen die in de landen, waarnaar geëxporteerd wordt, leven. Zo maakt Taiwan bijvoorbeeld naast typische Deense of Spaanse groepen ook groepen die in Nederland zeer gewild zijn.
Een land waar de eigen cultuur wel een duidelijke plaats heeft bij de vervaardiging van kerstkribben is Thailand. Als voorbeelden kunnen kleding, entourage en geschenken worden genoemd. De os en de ezel zijn vervangen door de olifant en de buffel.
Ook bij de Aziatische kribben is er een grote verscheidenheid aan gebruikte materialen. Zo worden bijvoorbeeld in Taiwan ook figuren gemaakt van bamboe, bamboeschutblad en jute.

AFRIKA
De kerstkribben uit Afrika nemen qua creativiteit en vakmanschap wel een heel bijzondere plaats in.
In veel groepen uit landen als Rwanda, Zaïre, Ghana, Nigeria en Tanzania is de expressieve stijl van de Afrikaanse kunstenaars heel duidelijk te herkennen.
Als materialen worden gebruikt: bananenblad, terracotta, diverse houtsoorten, gietijzer, brons, en zeepsteen.

EUROPA

NEDERLAND
Na de gelijkstelling van de godsdiensten kwamen in de loop van de negentiende eeuw de kerstkribben bij de Katholieken in gebruik.
Na het herstel van de hiërarchie in 1853 werden zeer veel kerken gebouwd, waarvoor veel heiligenbeelden en kerstkribben nodig waren.
Nederland kende op dat moment geen eigen traditie. Daarom werden de beelden onder andere geïmporteerd uit Rijnland en Wetstalen.
Vanaf het eind van de negentiende eeuw worden ook in ons land kerstkribben gemaakt. Veel oude Nederlandse groepen zijn van gips gemaakt en werden vervaardigd in de ateliers van Linsen in Venlo en de gebroeders Van Paridon in Amsterdam.
Voor de productie van deze groepen werden vaak Duitse groepen als voorbeeld genomen.
Naast deze massaproductie hielden zich uiteraard ook veel kunstenaars bezig met het vervaardigen van kerstgroepen, hetgeen tot vandaag de dag nog steeds het geval is.

POLEN
Ook in Polen hebben de Jezuïeten de bevolking bekend gemaakt met de kerstkribben. Daarvoor kende men vermoedelijk reeds lange tijd het gebruik om kerstverhalen in de kerk na te spelen in poppentheaters of met figuranten.
Vaststaat dat deze gebruiken later van invloed zijn geweest op de volkskunst en daarna ook op de kerstkribben.
In Polen kunnen we twee grote groepen kerstkribben onderscheiden te weten:

– de szopka’s

– de uit hout gesneden en beschilderde figuren.

Om de oorsprong van de szopka’s te kunnen achterhalen moeten we terug naar
de late Middeleeuwen toen in de poppentheaters kerstspelen werden opgevoerd en de szopka’s als achtergrond werden gebruikt. Aanvankelijk werden deze poppentheaters opgesteld in de kerken, maar vanaf 1839 was dit verboden.
In de achttiende eeuw is men waarschijnlijk al begonnen deze szopka’s te gebruiken als kerstkribbe. De szopka’s worden nog steeds gemaakt in Krakau, waar het Historisch Museum jaarlijks een wedstrijd uitschrijft voor het mooiste exemplaar, dat daarna door het museum wordt aangekocht.
De szopka’s hebben meestal drie torens en worden in alle maten gemaakt, variërend van enkele centimeters tot wel twee meter hoog. Zij worden in diverse kleuren beplakt met staniolpapier. Ook wordt veel aandacht besteed aan details zoals: ramen, vlaggetjes en siermotieven. Deze siermotieven worden vaak van zilverpapier gemaakt. Onder in de szopka bevindt zich vaak een kleine stal met Maria, Jozef en het Kind.

In de figuren, die uit hout worden gesneden is een duidelijke invloed van de Poolse volkskunst te herkennen, hetgeen zich manifesteert in harde kleuren en zware vormen van de beelden, waardoor de Poolse kerstkribben een duidelijke eigen stijl hebben.
Ook worden in Polen kerstkribben van stro en gedraaid hout gemaakt. Daarnaast houdt men zich nog steeds bezig met het beschilderen van glas.

TSJECHOSLOWAKIJE (Tsjechië / Slowakije)
Ook in Tsjechoslowakije kent men een rijke kerstkribbentraditie. Genoemd kunnen worden de uit de 18e en 19e eeuw daterende achterglasschilderingen. Momenteel worden ook veel kerstkribben van maïsblad gemaakt.

DUITSLAND
Ook in Duitsland waren het de Jezuïeten die de kerstkribben binnen brachten. Dit gebeurde tijdens de Contrareformatie.
Sedert die tijd neemt de kerstkribbe in Duitsland een zeer belangrijke plaats in het volksleven in.
De kerstkribben voor huishoudelijk gebruik worden sedert de 19e eeuw gemaakt.
In het begin werden vaak kleine platte figuurtjes van tin geproduceerd, die in felle kleuren werden beschilderd.

Er werden echter ook wel grotere figuren van tin gemaakt. Het hoofd en de ledematen werden in dit geval van tin gemaakt.
IJzerdraad werd gebruikt om de houding van de beelden te kunnen veranderen.
De kleding werd gemaakt van textiel. De tinnen groepen worden echter nog steeds gemaakt. Beieren dient als een van de belangrijkste leveranciers van tinnen kerst¬groepen te worden gezien. In sommige tingieterijen worden nog steeds gietmallen uit de 19e eeuw gebruikt.
Daarnaast kent men in Duitsland de zeer verfijnde houten kerstgroepen, die tot vandaag de dag nog steeds worden gemaakt. De religieuze houtsnijkunst is reeds in de late Middeleeuwen ontstaan.
De twee belangrijkste plaatsen waar houten kerstkribben worden geproduceerd zijn Oberammergau en Kevelaer.

Om aan de grote vraag te kunnen voldoen en om de kribben enigszins betaalbaar te houden worden momenteel veel beelden in kunsthars gegoten. Opvallend hierbij is dat ze een grote gelijkenis vertonen met de houten beelden. Gelukkig worden in sommige ateliers nog steeds handgesneden figuren van een hoogstaande kwaliteit gemaakt.
Ook kent men in Duitsland houten figuren, die met textiel worden bekleed en beelden, die van andere materialen worden gemaakt, zoals gips, klei of glas.
In het voormalige Oost-Duitsland worden veel houten kerstgroepen gemaakt.
Zij vertonen veel overeenkomsten met de groepen uit andere delen van Duitsland en die uit het Alpengebied.

Een duidelijk eigen karakter hebben de in felle kleuren beschilderde uit hout gedraaide beelden.
Deze figuren treffen we vaak aan op de Weihnachtspiramiden, die vaak bestaan uit twee of drie terrassen.
Door de opstijgende warme lucht die wordt geproduceerd door de op het onderste plateau geplaatste kaarsen wordt een vleugelblad in beweging gezet, waardoor de terrassen met de figuren gaan draaien.

TIROL
In Zuid-Tirol worden reeds eeuwen houten beelden en ander houtsnijwerk gemaakt. Wat de productie van houten kerstkribben betreft neemt Zuid Tirol dan ook een zeer belangrijke plaats in.
De kerstkribben, die in de periode tussen 1737 en 1886 werden gesneden zijn alom bekend.
Heel belangrijk voor de productie van houten groepen was en is nog steeds het Grodnertal.

OOSTENRIJK
De Oostenrijkse houten kerstkribben tonen veel overeenkomsten met die uit Zuid-Tirol.
Ook de uit was gemaakte figuren nemen echter een zeer belangrijke plaats in. Daarnaast moeten we de zogenaamde “Stoanakrippen” zeker niet vergeten. Deze danken hun naam aan de steentjes en mineralen waarmee de entourage voor de kerstvoorstelling wordt gemaakt.
De Stoanakrippen worden in kastjes ingebouwd.

ZWITSERLAND
De uit Zwitserland afkomstige kerstkribben kenmerken zich eveneens door het prachtige houtsnijwerk en vertonen overeenkomsten met die uit Oostenrijk en Zuid-Tirol.

DENEMARKEN
De kerstkribben uit Denemarken bestaan voornamelijk uit beschilderd houtdraaiwerk. Ook worden veel kerstgroepen gemaakt van houtspaanders. De grote vraag naar kerstgroepen heeft ook in Denemarken geleid tot een meer fabrieksmatige productie. Ook zijn landen als Sri Lanka en Taiwan “Deense” kerstkribben gaan produceren die bestemd zijn voor de Deense markt.
Dit laatste heeft echter wel de nodige invloed op de oorspronkelijke figuren gehad, daar in de beelden duidelijke Aziatische kenmerken zijn te herkennen.

ZWEDEN
In Zweden worden niet alleen kerstkribben van hout en aardewerk gemaakt. Ook het houtdraaiwerk neemt hier een belangrijke plaats in.
Niet onvermeld mogen de sprookjesachtige kerstvoorstellingen blijven, waarin de traditionele kribbefiguren worden aangevuld met trollen, kabouters en boze geesten.

FINLAND
De in Finland gemaakte groepen komen overeen met die uit de overige Scandinavische landen.

FRANKRIJK
Momenteel is de Provence, bekend om zijn Santons, zeer belangrijk voor de Franse kerstkribbenproductie.
Het gaat hier vaak om zeer uitgebreide groepen, waarbij veel aandacht wordt besteed aan het dagelijks leven.

SPANJE EN PORTUGAL
Opvallend bij sommige kerstkribben uit Spanje en Portugal is de aanwezigheid van de haan. Deze wordt vaak uitgebeeld, daar deze volgens een legende de geboorte van Christus zou hebben verkondigd. Ook in Spanje en Portugal worden de kerstgroepen uit diverse materialen gemaakt.

ITALIË
De kerstkribben, die afkomstig zijn uit Napels zijn vaak zeer uitgebreid. Deze groepen kunnen eigenlijk onbeperkt worden aangevuld en bestaan soms wel uit zo’n 250 onderdelen. De voorstelling kan zelfs zo groot worden, dat voor de opstelling de gehele woonkamer nodig is.

Ook Apulië, dat bekend is om de productie van kerstgroepen van papier-maché neemt een belangrijke plaats in bij het vervaardigen van kerstkribben. Daarnaast worden op Sicilië sedert jaar en dag kribbefiguren gemaakt, waarvan de hoofden, handen en voeten van terracotta zijn gemaakt. De lichamen worden meestal van ijzerdraad gemaakt en met in lijm gedrenkte stof bekleed, waarna ze worden beschilderd. Ook worden op Sicilië geheel uit terracotta gemaakte groepen gemaakt, die qua detaillering uitblinken.